Osobą fizyczną jest każdy człowiek

Zgodnie z art.8. §1 Kodeksu Cywilnego …od chwili urodzenia ma zdolność prawną, bez względu na wiek, płeć, rasę, narodowość, stan cywilny, psychiczny, umysłowy czy inne okoliczności. Ma prawo do dziedziczenia, posiadania własności itp. Początkiem bytu prawnego człowieka jest jego Akt urodzenia, który wystawia Urząd Stanu Cywilnego, na podstawie dokumentacji przygotowanej przez osoby uczestniczące w odbiorze porodu lub zeznań, oświadczenia, w najgorszym przypadku, samej matki, jeżeli w tak ważnym momencie jej życia i życia dziecka, które właśnie urodziła, nikt jej nie towarzyszył. W przypadku spadku lub odszkodowania za uszkodzenie płodu, pewne prawa posiada także człowiek poczęty (łac. nasciturus). Końcem bytu prawnego osoby fizycznej jest śmierć, uznana w Akcie zgonu, który na podstawie orzeczenia lekarza wystawia ponownie Urząd Stanu Cywilnego.

Zdolność prawna jest potencjalną możliwością. Nie musi podlegać realizacji, bo przecież nie cały czas mamy taką potrzebę, albo konieczność. Może też ulec ona ograniczeniu. Ograniczenia mogą być podyktowane charakterem określonych praw, czy obowiązków np. posiadaniem obywatelstwa (ograniczenie w nabyciu nieruchomości na danym terenie dla obcokrajowców), zakazem pełnienia niektórych stanowisk przez osoby skazane prawomocnym wyrokiem, ograniczenie kręgu osób mogących wystąpić z wnioskiem o uznanie, bądź zaprzeczenie ojcostwa, ale także całym szeregiem innych warunków, które trzeba spełnić w tym np. pełnoletniości. Zgodnie z Kodeksem Cywilnym pełnoletnia jest osoba, która ukończyła osiemnaście lat i wtedy nabywa się pełną zdolność do czynności prawnych.

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby pomiędzy trzynastym, a osiemnastym rokiem życia (same decydują, czy chcą uczęszczać na lekcje religii w szkole, mogą zadecydować o zmianie nazwiska, lub zamieszkaniu z konkretnym rodzicem w przypadku rozwodu) i osoby częściowo ubezwłasnowolnione. Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie. Decyzje podejmują w ich imieniu opiekunowie. Osoba, może być ubezwłasnowolniona, jeżeli nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Może się to stać wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych (pijaństwa lub narkomanii).

Oczywiście może się wydarzyć, że czynność prawna zostanie dokonana przez osobę, która nie ma, lub ma ograniczone zdolności do czynności prawnych i wtedy taka czynność jest nieważna. Oczywiście można sobie wyobrazić sytuację, w której do takiej czynności dochodzi (zakupy na zlecenie i za pieniądze dane przez rodzica), a umowa staje się ważna z chwilą jej zawarcia, wtedy można ją zakwestionować, ale tylko w przypadku, gdy pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

Osoba fizyczna musi zostać zindywidualizowana. Służą temu:

1. dokumenty potwierdzające tożsamość (paszport, dowód osobisty, prawo jazdy),
2. PESEL (numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności),
3. NIP (Numer Identyfikacji Podatkowej),
4. podpis elektroniczny,
5. imię i nazwisko,
6. data i miejsce urodzenia,
7. dane rodziców,
8. płeć.

Jako dane wspomagające mogą służyć: pseudonim, linie papilarne, DNA. Są to dane, które podajemy w mniejszym lub większym zakresie, wypełniając dokumenty urzędowe. Elementem identyfikującym osobę jest miejsce zamieszkania. Jest to kategoria administracyjna, ale łączą się z nią np. świadczenia. Jest to też miejsce, które wskazuje właściwy urząd dla akt stanu cywilnego danego człowieka.

Moje dobro

Osoba prawna to twór organizacyjny powołany zgodnie z wymogami kodeksu.

Osobą prawną może być instytucja (zakład, spółka, przedsiębiorstwo) lub zrzeszenie (stowarzyszenie, związek zawodowy, partia polityczna), które prowadzi jakąś działalność i dysponuje majątkiem. Osoba prawna ma własny majątek, którym odpowiada za swoje zobowiązania. Ma też zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Mogą istnieć tylko takie osoby prawne (łac. numerus clausus), jakie wskazuje ustawa. Osoby prawne mogą być powoływane do życia w różny sposób. Podstawową formą jest tryb rejestrowy. Oznacza wpisanie do odpowiedniego rejestru przez osoby fizyczne, które są inicjatorami powstania danej osoby prawnej. Od 01.01.2001 r. jest to Krajowy Rejestr Sądowy (KRS). Zawiera spis przedsiębiorców, stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji, publicznych ZOZ, rejestr niewypłacalnych dłużników. Ma charakter jawny i ogólnodostępny.

Niezależnie rejestrowane są:

• kościoły i inne związki wyznaniowe (Rejestr prowadzi Departament Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych w MSW),
• partie polityczne (Ewidencja Partii Politycznych, jest prowadzona przez Sąd Okręgowy w Warszawie wydział VII).Wpis do ewidencji jest wymagany dla uzyskania przez partię polityczną osobowości prawnej. Zasady prowadzenia ewidencji reguluje ustawa o partiach politycznych.
• działalność gospodarcza i spółki cywilne (Ewidencji Działalności Gospodarczej, która znajduje się w urzędzie gminy lub miasta), które są osobą prawną ułomną. Zasady prowadzenia ewidencji reguluje ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.

Powołanie osoby prawnej może wynikać także z dyspozycji ustawy. art. 5 Tworzy się Krajową Radę Radiofonii i Telewizji, zwaną dalej Krajową Radą, jako organ państwowy właściwy w sprawach radiofonii i telewizji (tryb ustawowy). Istnieje też tryb notyfikacyjny (normatywny). Pozwala na powołanie osoby prawnej przez powiadomienie odpowiednich władz. Miał ułatwić tworzenie partii politycznych, ale jak dotychczas zgodnie z ustawą (u.p.p.) art.1, pkt.2. Partia polityczna może korzystać z praw wynikających z ustaw po uzyskaniu wpisu do ewidencji partii politycznych. Partia zaczyna działać po wpisaniu do odpowiedniej ewidencji.

Magiczne osiem taktów

Państwo jest osobą prawną.

W sprawach majątkowych państwo reprezentuje je Skarb Państwa. W innych – odpowiednie organy państwowe, które własnej osobowości prawnej nie mają. Wyjątek stanowią wyodrębnione przedsiębiorstwa państwowe i spółki skarbu państwa. Osobowość prawną mają jednostki samorządu terytorialnego, gminy, powiaty i województwa. Osobowości prawnej się nie domniemywa. Status osoby prawnej otrzymuje się z określoną datą. Oznacza to zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych. Czynności te, osoby prawne wykonują przez swoich przedstawicieli i organy (dyrektor, prezes, zarząd) posiadające pełnomocnictwa. Jeżeli przedstawicielem jest osoba fizyczna, należy oddzielić jej działanie prywatne, od działania, jako przedstawiciela osoby prawnej. Osoba prawna kończy swój byt z chwilą połączenia z inną osobą prawną czy fizyczną. Rozwiązanie następuje w tym samym trybie. Może to być likwidacja lub upadłość. Osoba prawna musi zostać wykreślona z KRS.

Indywidualizacja osoby prawnej następuje przez: nazwę i siedzibę. W nazwie określany jest charakter prawny firmy. Osobę prawną odróżnia wpis do KRS, REGON, NIP. Sformułowanie ułomna osoba prawna dotyczy np. działalności gospodarczej, spółki cywilnej, jawnej lub partnerskiej, stowarzyszenia. Majątek stanowi część majątku prywatnego właściciela. Firma nie ma osobowości prawnej, reprezentowana jest przez właściciela lub jego pełnomocnika. Ta osoba dysponuje dużą zdolnością prawną i zdolnością do podejmowania czynności prawnych. Odpowiada też za długi spółki. Firmę indywidualizuje NIP właściciela, REGON, nr wpisu do Ewidencji Działalności Gospodarczej i adres zamieszkania przedsiębiorcy.

Ochrona wizerunku w prawie autorskim

Przedmiotem stosunków prawnych mogą być przedmioty, zachowania, prawa itp. Dotyczą obowiązków i uprawnień, jakie są udziałem umawiających się stron. Są one treścią zawieranych umów. Mamy, więc stosunki:

• cywilnoprawne – równorzędne i dla obu stron dobrowolne. Rozwiązanie umowy może być regulowane przez porozumienie. Zawierane umowy mają formę swobodną, z wyjątkiem ograniczeń wynikających z prawa. W przypadku niewypełnienia obowiązków lub naruszenia uprawnień wynikających z umowy grożą sankcje egzekucyjne lub unieważnienie umowy.
• administracyjnoprawne – nie zachowują równości stron. Jedną stroną jest zawsze Państwo, lub jego organy i jego pozycja jest władcza. Umowa może nie być dobrowolna, mieć formę decyzji lub wynikać z przepisów prawa. Nie może być swobodna, a jej treść jest ściśle określona. Za niewykonanie obowiązków grożą sankcje egzekucyjne i karne, a czasem sankcja nieważności.
• prawnokarne – powstają na skutek popełnienia przez sprawcę czynu zabronionego. Jedną stroną są przedstawiciele państwa i ich pozycja jest władcza. Pewne uprawnienia w stosunku do sprawcy ma (na mocy k.p.k.) osoba pokrzywdzona. Położenie prawne wszystkich stron jest ściśle określone i nie pozostawia swobody. Czyn zabroniony zagrożony jest sankcją karną i egzekucyjną.

W praktyce trudno mówić o występowaniu określonego typu stosunków w idealnej postaci. Z reguły konkretne sytuacje wymagają stosowania metod mieszanych, zależnie od działu prawa i sfery, jakiej dotyczą. Zwykło się stosować sformułowanie instytucja prawna. Termin ten oznacza trwałe regulacje prawne typowych stosunków społecznych, takich jak: małżeństwo, własność, spadek, hipoteka itp. Instytucje te składają się z zespołów powiązanych ze sobą norm i tworzone są celowo, z myślą o zorganizowaniu ludzkich zachowań w określony sposób.